Dla większości ludzi, pełne smaku i aromatu zdrowe oleje nierafinowane są czymś zupełnie nieznanym. Mała jest grupa ludzi, którzy wiedzą, że olej posiada smak i zapach. Olej rzepakowy, który pachnie kwitnącym polem rzepaku, delikatnie orzechowy smak oleju lnianego, smak słonecznika w oleju słonecznikowym i cudowny aromat kokosa w oleju kokosowym.
W odróżnieniu od olejów rafinowanych, które są klarowne i mają bardzo długie terminy ważności, oleje nierafinowane nie są już tak klarowne i nie posiadają takich długich terminów przydatności do spożycia. Zamiast tego posiadają swój smak i zapach oraz są bogatym źródłem naturalnych składników odżywczych, minerałów, witamin, niezbędnych kwasów tłuszczowych oraz składników antyoksydacyjnych i prozdrowotnych.
Oleje nierafinowane wyciska się jedynie mechanicznie (w prasach). Wszystko to odbywa się bez udziału wysokich temperatur. Bardzo często oleje te się raz przecedza w celu usunięcia pozostałości roślinnych. Nierafinowane oleje nie tracą witaminy E, będącej naturalnym konserwantem, który chroni je przed jełczeniem.
Oleje rafinowane
Oleje rafinowane są poddawane ekstrakcji silnie działającymi środkami chemicznymi (heksan) w wysokich temperaturach. Ma to na celu wytworzenie jak największej ilości produktu, który jest pozbawiony smaku, koloru i nadaje się przede wszystkim do długoterminowego przechowywania (Tak! Nadającego się TYLKO do przechowywania, natomiast nie nadającego się do spożycia). Oceńcie to sami:
Na początek przybliżymy proces rafinacji, a następnie wyciągniemy wnioski.
I. Wydobywanie oleju z nasion.
Dla uzyskania największych zysków w przemyśle olejarskim tłuszcz z nasion wydobywany jest głównie metodą dwustopniową, czyli: wstępne tłoczenie w prasach ślimakowych oraz ekstrakcja rozpuszczalnikiem:
- Wstępne tłoczenie w prasach: Surowiec poddawany jest tzw. kondycjonowaniu, które polega na wyrównaniu jego wilgotności, rozdrobnieniu oraz prażeniu w temp ok 100°C. Po czym odbywa się tłoczenie. W prasach surowiec poddawany jest ciśnieniu (w zależności od producenta) do 160 Mpa. Ze wzrostem ciśnienia rośnie też temperatura do 160°C. Jednocześnie pozbywamy się białka, błonnika, witamin i minerałów.
- Ekstrakcja wytłoków: W wytłokach pozostaje ok 15-20% tłuszczu, który jest wydobywany podczas procesu ekstrakcji rozpuszczalnikiem węglowodorowym (ropopochodnym). Najczęstszym stosowanym obecnie rozpuszczalnikiem jest heksan. Następnie olej poddawany jest destylacji parą wodną w celu usunięcia rozpuszczalnika. Odbywa się to w temperaturze ponad 150°C.
II. Rafinacja oleju.
Rafinacja jest to proces wielostopniowego oddziaływania na olej temperaturą, wodą oraz chemikaliami.
- Odśluzowanie jest procesem z udziałem kwasu fosforowego oraz innych kwasów mineralnych i organicznych w wysokiej temperaturze. Na tym etapie usunięte zostają fosfolipidy (wraz z lecytynami, które mają wpływ na prawidłowe funkcjonowania układu nerwowego), składniki białkowe, wapń, chlorofil, żelazo, miedź i magnez.
- Odkwaszanie. Proces podczas którego usuwane są wolne kwasy tłuszczowe poprzez dodatek ługu sodowego (tj. wodnego roztworu wodorotlenku sodu), zachodzi reakcja hydrolitycznego zmydlenia.
- Bielenie jest procesem podczas którego olej poddawany jest oddziaływaniu substancji absorbujących takich jak: ziemia bieląca, krzemowa, węgiel aktywny czy tlenek glinu w temp ok 90°C. Na tym etapie zostają usunięte chlorofile, feofityny. Dokonuje się zjawisko utleniania i izomeracji, na skutek którego powstają niebezpieczne dla zdrowia tłuszcze trans.
- Dezodoryzacja (Odwanianie). Usuwa się związki smakowo-zapachowe poprzez destylację parą wodną w temperaturze 200-300ºC.
Wnioski
Podczas procesu rafinacji oleje zostają wyjałowione z niezwykle wartościowych i naturalnych składników, np. brakuje im witaminy E, chlorofilu, wapnia,, beta karotenu, żelaza, magnezu, fosforu i miedzi. W czasie procesu rafinacji stosowane są bardzo wysokie temperatury, które często przekraczają 200ºC. W takich wysokich temperaturach nienasycone kwasy tłuszczowe przekształcają się w syntetyczne tłuszcze trans, które mają bardzo niekorzystny wpływ na zdrowie. Pozwolę wam samym ocenić jaką wartość odżywczą posiada produkt rafinowany oraz ile ma on jeszcze wspólnego z darami natury z jakich został wyprodukowany.
Dodaj komentarz